Pojęcie ruchu lądowego, a droga leśna

Prowadzenie pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości w ruchu lądowym podlega karze. Co właściwie oznacza pojęcie ruchu lądowego? Pewien kierowca jednośladu próbował udowodnić, że droga leśna nie ma z nim nic wspólnego. Sprawa trafiła aż do Sadu Najwyższego, gdzie ostatecznie wyprowadzono go z błędu.

 

Zacznijmy od początku. Nie wiadomo, czy to świetne warunki atmosferyczne, chęć poczucia wiatru we włosach, czy może nagła potrzeba spowodowały że motocyklista pędził swoim jednośladem po drodze leśnej w stanie nietrzeźwości. Jakby tego było mało, pojazd nie posiadał tablicy rejestracyjnej, a kierowca stosownych uprawnień. Oczywiście kiedyś takowe miał, ale organ sprawiedliwości był uprzejmy zakazać mu prowadzenia pojazdów dożywotnio. Potępiając zachowanie motocyklisty, na uwagę zasługuje jednak dosyć ciekawa linia obrony. Otóż owy człowiek uznał, iż błędnie zarzucono mu prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości w ruchu lądowym, bowiem jechał drogą leśną. W jego mniemaniu taka droga sama w sobie nie jest dostępna dla powszechnego użytku, a tym samym nie sposób przypisać mu sprawstwa.

 

Potocznie ruch lądowy rozumiany jest bardzo szeroko. Mamy z nim do czynienia nie tylko kierując samochodem, motocyklem, rowerem, jadąc autobusem, pociągiem czy tramwajem. Na gruncie doktryny prawa i orzecznictwa sądów powszechnych uznaje się, iż dla karalności czynu z art. 178a kk nie jest wymagane, aby pojazd mechaniczny był prowadzony na drodze publicznej (droga leśna taką nie jest). Ważne jest natomiast, by było to miejsce w którym odbywa się ruch pojazdów. Liczy się zatem nie tylko formalny status konkretnej drogi, czy też określonego miejsca, lecz faktyczna jego dostępność i rzeczywiste wykorzystanie dla ruchu pojazdów i innych uczestników.

 

Czy to oznacza, że w każdej sytuacji prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości na drodze leśnej może wiązać się z popełnieniem czynu zabronionego z art. 178a kk? Odpowiedź na to pytanie nie jest oczywista i uzależniona od indywidualnego miejsca. Jak wiemy droga leśna drodze leśnej nierówna. W przedmiotowej sprawie z materiału dowodowego (zeznań leśniczego oraz oględzin miejsca zdarzenia) wynikało, iż droga leśna po której poruszał się motocyklista była utwardzona (szutrowa). Przeznaczona była do sprawnego poruszania się pojazdów – nie była ogólnie dostępna, ale określone służby mogły z niej korzystać. To czyniło z niej miejsce rzeczywiście wykorzystywane dla ruchu pojazdów. A zatem motocyklista w tym przypadku podlegał karze.

 

Co jednak w przypadku gdyby owa droga była tylko zwykłą, wąską ścieżką w lesie? Tak jak wcześniej wspomniałem, dla karalności istotna jest faktyczna dostępność drogi i jej rzeczywiste wykorzystanie dla ruchu pojazdów i innych uczestników. Dlatego każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. Nie ma znaczenia, czy droga ma status drogi publicznej czy niepublicznej – jest drogą leśną, wewnętrzną, gminną, powiatową, itd. Tak naprawdę nie ma również znaczenia, czy nazwiemy ją drogą, czy nie. Liczy się obiektywna ocena danego miejsca, w którym porusza się nietrzeźwy kierujący. Dla zobrazowania tego problemu podam dwa przykłady.

1. Poruszanie się po zamkniętym terenie budowy może być rozpatrywane pod kątem popełnienia czynu z art. 178a kk, a więc w ruchu lądowym. W tym konkretnym przypadku Sąd Najwyższy uznał, iż wjazd na teren budowy rzeczywiście był reglamentowany i do jazdy po nim dopuszczone były wyłącznie określone, upoważnione do tego osoby, jednakże z uwagi na powierzchnię terenu budowy, ilość poruszających się po niej pojazdów (w tym pojazdów wielkich gabarytów) oraz konieczność zapewnienia sprawnej i bezpiecznej organizacji ruchu, bezsprzecznie stwierdzić należało, że na placu budowy obowiązywały reguły ruchu drogowego (post. SN z 28.10. 2016 r., V KK 258/16, Prok. i Pr. – wkł. 2016, Nr 12, poz. 3).
2. Grunt rolny, podobnie jak podwórko przydomowe, nie może być uznany za miejsce, gdzie odbywa się ruch lądowy pojazdów, a zatem nie korzysta z ochrony art. 178a § 1kk. Wprawdzie na gruncie rolnym używa się pojazdów mechanicznych lub konnych służących do prac polowych, jednak ruch tymi pojazdami odbywa się sporadycznie i obejmuje tylko wąskie grono użytkowników, co prowadzi do wniosku, że miejsce to nie jest ogólnie dostępne dla ruchu pojazdów (wyrok SN z 02.03.2012 r., V KK 358/11, OSNKW 2012/6/66; Biuletyn SN 2012/6; KZS 2012/7-8/30).

 

Jak zatem widzisz nie zawsze każdy przypadek można ocenić z góry w sposób jednoznaczny. Tylko rzetelna i wyczerpująca ocena miejsca zdarzenia doprowadzi do trafnych wniosków i uznania, czy sprawca dopuścił się popełnienia przestępstwa z art. 178a kk, czy też nie.

 

Na zakończenie krótka refleksja. Bez względu, czy poruszasz się w ruchu lądowym w rozumieniu art. 178a kk, czy też nie rób to tylko i wyłącznie z zachowaniem trzeźwego umysłu. Kierowanie jakimkolwiek pojazdem pod wpływem alkoholu jest niebezpieczne nie tylko dla Ciebie, ale przede wszystkim dla innych osób. A przecież jazda ma być przyjemnością, nie ryzykuj.